ELSPEET/UDDEL – Een foto van een familiereünie voor een boerderij uit 1690, aan de Nunspeterweg in Elspeet, dat vraagt om een verhaal. Het betreft de familie Mouw en je zou haast zeggen ,hoe kan het ook anders’. Deze familienaam is de eerste en de oudste naam die in Elspeet voorkomt. De gegevens van deze familie gaan het verst terug in de geschiedenis, tot 1530. Het waren uiteindelijk afstammelingen van Gerrit Jansz. Mouw, geboren omstreeks 1550, wiens naam in het randschrift voorkomt, als kerkmeester, op de grote klok in de toren van de Oude Dorpskerk. Opvallend is ook dat één of meer leden uit dit typisch Veluwse geslacht, eeuw in eeuw uit, bijna zonder onderbreking tot 1970 in het kerkbestuur/kerkenraad zitting had. Deze informatie komt boven tafel in een gesprek met Janna Bronkhorst-Mouw, één van de reünisten, sinds kort samen met haar man woonachtig in een mooi appartement in de nieuwe Koningin Wilhelminahof, en geboren en getogen in Uddel. De monumentale boerderij in Elspeet is voor haar een bekende plek, het is de geboorteplek van haar vader en tot 2012 is de boerderij altijd in het bezit geweest van de familie Mouw. Het was dan ook haast vanzelfsprekend dat er tijdens de reünie op die plek een foto werd genomen. Janna:,,Als kind kwam ik daar vaak bij opa en opoe en het is echt heel bijzonder dat die boerderij er nog altijd staat. Ik kan me nog goed herinneren dat opa dan voor de boerderij langs liep naar zijn stalletje met een koetje en een varken. Dat kan ik hem dan nog zo zien doen, hij was altijd met zijn beestjes bezig en met zijn hond.
Einde van familiebezit
Later ging een oom (Jan Mouw) in de boerderij wonen samen met opa en opoe. Plannen om de boerderij op de monumentenlijst te plaatsen hield hij tegen, omdat hij zelf wilde kunnen beslissen over eventuele restauratie. Oom Jan heeft later een nieuw huis gebouwd, wat nu de woning is van SGP lijsttrekker Chris Stoffer. Eén van de latere bewoners van de boerderij was kapper Eddy Beek, die een kapsalon runde in het schuurtje naast de boerderij. Door hem zijn flinke restauratiewerkzaamheden aan de boerderij verricht en is de voorgevel opnieuw opgebouwd met oude stenen en is het dak met riet bedekt. Ook de zonnewijzer is in ere hersteld. Daarmee was de boerderij voor het eerst niet meer in het bezit van de familie Mouw. Er bleek binnen de familie geen behoefte of mogelijkheid te bestaan om deze boerderij binnen de familie te houden. Janna:,,Het onderhouden van een dergelijk pand is natuurlijk een kostbare zaak. En tijden zijn natuurlijk ook veranderd. Later ben ik er nog eens geweest, nadat de boerderij is verkocht en er bleken nog heel veel herkenningspunten bewaard te zijn gebleven. Eigenlijk onvoorstelbaar dat een gebouw uit de 17e eeuw er nog zo gaaf bij staat”.
De ,Capitalisten’.
In de documentatie die Janna heeft verzameld komen interessante zaken naar boven. Ooit heeft de familie Mouw tot de ,Capitalisten’ behoord. Maar dan gaan we terug naar de 19e eeuw. Uit de geschiedschrijving blijkt dat in Elspeet vóór 1900 in het algemeen een armoedig bestaan werd geleid. Veel dagloners waren op de ,bedeling’ aangewezen. Geen rijkdom en macht dus, maar er waren ook uitzonderingen op dat algemene beeld, met name voor het geslacht Mouw. Zij waren jarenlang de eigenlijke grondeigenaren in Elspeet en verre omgeving. In die jaren stonden in en rond Elspeet 23 schaapskooien en zeven grote boerderijen, meest eigendom van een familielid uit het geslacht Mouw. Vooral in de kern van Elspeet was bijna al het onroerend goed in het bezit van het ,Mouwen geslacht’. Het was een familie van aanzien.
Mouwenkolonie
De Mouwen familie was ook zeer omvangrijk. Tussen de jaren 1800-1900 woonden er zoveel mensen met de naam Mouw in Elspeet, dat veel mensen het dorp een ,Mouwenkolonie’ noemden. Na 1900 veranderde dat doordat er meer contacten ontstonden met de ,buitenwereld’. Toch werd nog in de statistieken rond 1947 vermeld dat er toen circa 300 personen met de naam Mouw in en rond Elspeet woonden. Uiteindelijk dus allemaal afstammelingen van de eerdergenoemde Gerrit Jansz.Mouw, geboren omstreeks 1550. Daar is door emigratie verandering in gekomen, want het blijkt dat er in Amerika meer mensen met de naam Mouw wonen dan in Elspeet en omgeving.
Hoewel Janna Bronkhorst-Mouw natuurlijk ook de bekende Cos Mouw heeft gekend is haar niet duidelijk uit welke tak deze afkomstig was, zal ongetwijfeld tot de afstammelingen hebben behoord.’. Wel weet ze dat Cos het schaapherders vak heeft geleerd van Willem Mouw, een broer van haar opa. Cos woonde direct tegenover de oude boerderij.
De familiereünie van neven en nichten was een gezellig gebeuren en de huidige bewoners van de boerderij waren direct bereid toe te staan dat er nog foto’s gemaakt werden voor de boerderij, die dus enkele eeuwen familiebezit is geweest.
AG
