Met enige trots wordt regelmatig de opmerking gemaakt dat Nunspeet een echt Kunstenaarsdorp is. Ook niet zo verwonderlijk met de aanwezigheid van één van de drie Nederlandse Academies voor Beeldende Kunsten en natuurlijk het Noord-Veluws Museum met een collectie schilderijen en tekeningen van kunstenaars/schilders die tussen 1890 en 1950 werkzaam waren op de noordelijke Veluwe. Maar de betiteling heeft vooral te maken met de vele kunstenaars/schilders die in de loop der tijd in of in de omgeving van Nunspeet hebben gewerkt. Veel straten in het dorp zijn naar hen genoemd. De komende weken zullen we in de geschiedenis duiken.
In de zestiende aflevering: Cornelis Johan Vrendenberg (1911-1994)
Met de kunstschilder Vrendenberg ( hij was veel meer dan dat) zijn we in deze rubriek aangekomen bij de latere kunstschilders die werkten en woonden in Nunspeet.
Cornelis Johan Vrendenberg wordt geboren op 7 december 1911 in Heerlen, als zoon van Jacob Willem Vrendenberg en Christina Catharina Maters. Het beroep van vader Vrendenberg, inspecteur bij de spoorwegen, maakt dat het gezin nogal eens verhuist. Zo woonden zij achtereenvolgens in Heerlen, Vlodrop, Nijmegen en Lage Zwaluwe.
In het souterrain van het gebouw van de NS in Lage Zwaluwe begint Cor Vrendenberg zijn ‘schildersloopbaan’. Op zeven- à achtjarige leeftijd maakt hij met fietslak en tripoline zijn eerste werkstukjes op houten plankjes.
Van Leeuwen, de schildersbaas in de werkplaats, leert hem met verf om te gaan. Aan tuben verf is Cor nog lang niet toe. Als Cor tien jaar is maakt hij op een oud hemd van zijn vader zijn eerste echte olieverf op doek. Cor weet van kinds af aan feilloos in contact te komen met mensen, die hem kunnen helpen om zijn ideaal om ‘kunstschilder’ te worden, te verwezenlijken.
Bij scheepswerf ‘de Rode Vaart’ in Moerdijk leert timmerman Gelijns hem pen- en gat-verbindingen te maken en vertelt hij hem hoe hij een schildersezel in elkaar moet zetten.
Gratis reizen
Omdat vader bij de spoorwegen werkt mag het gezin gratis met de trein reizen. Doordat de ouders wat neerkijken op het lagere schooltje in hun dorp en omdat treinreizen toch gratis is, besluiten ze Cor in Dordrecht op school te doen. Klein van stuk en toch zich willen manifesteren loopt het nogal eens op ruzie uit met klasgenootjes. Hij droomt ervan om grote schilderijen te maken; als juffrouw Kuipers zijn tekeningen in de klas ophangt is hij de koning te rijk.
Cor groeit op in een zéér christelijk gezin moeder was streng maar rechtvaardig (K.R) en deed veel voor de kerk. Ook vader was actief als kerkbestuurder. Gezien hun christelijke levensopvatting, maar ook wel tot meerdere glorie van de familie, besluiten de ouders om Cor dominee te laten worden. Zo komt Cor terecht op het Dordtse Gymnasium.
Naar de Ambachtschool
Dat wordt geen succes. Volgens Cor Vrendenberg, die geen studiehoofd was, was elke school voor hem een gevangenis. Als hij dan ook nog merkt dat zijn ouders hem dominee willen laten worden is het gauw bekeken met de studie. Alleen de lessen van de tekenleraar hebben nog zijn interesse.
Wat nu? Terugdenkend aan timmerbaas Gelijns wil Cor timmerman worden. Moeders reactie daarop: ,,Schaam je je niet, timmerman?”.
Toch gaat Cor naar de Ambachtschool in Dordrecht en blinkt daar uit in tekenen, timmeren en werken met de handen. De theorie interesseert hem minder. Na de verhuizing van het gezin vervolgt Cor de studie aan de Ambachtschool in IJmuiden.
Daar haalt hij zijn eerste diploma. Leraren blijken geïnteresseerd te zijn in zijn tekenwerk en als tekenleraar Heijkoop een leerboek schrijft over lijntekenen, levert Cor de tekeningen.
Nadat de de MTS in Haarlem hem weigert lukt het toch bij de MTS in Amsterdam. Daar hanteert men modernere opvattingen met betrekking tot artistiek gericht onderwijs. Cor is geen uitblinker, maar weet zich wel te handhaven. Hij krijgt les van de bekende karikatuurtekenaar Albert Hahn. Hahn vindt hem een lefgozer die veel aan sport doet en bekend staat als een vechtjas, niet echt zijn lievelingsleerling…
Toch weet Cor altijd wel iemand te vinden die hem helpt zijn uiteindelijke doel, het kunstschilderschap dichterbij te brengen. Onder invloed van Hahn gaat Cor Vrendenberg ook ‘koppen’ tekenen. Hij zal later een uitstekend portretschilder worden. Met hangen en wurgen voltooid hij zijn studie MTS.
Werken voor zijn brood
Als vervolg op zijn praktijkjaar op de scheepswef van Rademan de Wit in Zaandam werkt Cor geruime tijd op de scheepswerf in Zaandam. Later begint hij zelf een werf in Uitgeest. Elk vrij uur benut hij om te tekenen en te schilderen.
Intussen heeft hij Nelly Jansen uit Wijk aan Zee leren kennen en wordt het een serieuze verkering. Moeder heeft zo haar bedenkingen voor Nelly: ,,Zou je nou wel met een timmerman gaan trouwen?’ Beide jongelui laten zich niet van de wijs brengen en trouwen in 1939.
Cor is bevriend met de cineast Herman van der Horst en schildert voor hem achtergronden voor Artis en diorama’s voor een museum op Texel.
In 1939 wordt hij gemobiliseerd in Den Helder. Maar voor de oorlog uitbreekt in 1940 wordt hij afgekeurd. In 1940 wordt dochter Anny Cornely geboren. Tot 1942 trekt het gezin Vrendenberg rond in de omgeving van Ommen.
Vierhouten
Op zijn zwerftochten over de Veluwe ontdekt Cor het dorpje Vierhouten en besluit hij in 1942 om daar samen met Nelly te gaan wonen.
In dit dorp wonen ze op een viertal verschillende adressen. De reden ervan was niet te achterhalen (K.Roodenburg). In 1943 wordt Carla Jane geboren.
Cor Vrendenberg is creatief en veelzijdig. De moeilijke oorlogsjaren komt hij door met tekenen, schilderen en beeldhouwen, maar ook als architect. Hij ontwerpt landhuisjes en doet aan binnenhuisarchitectuur.
Spoedig ontmoet hij de Nunspeetse kunstschilder Jaap Hiddink. Het wordt een vriendschap voor het leven. Samen trekken ze er regelmatig met de schilderskwast op uit. Door Jaap Hiddink leert Vrendenberg ook de andere kunstenaars uit Nunspeet kennen; Jos Lussenburg, Guusje Sundermeijer, Hendrik Verburg, Ben Viegers en later ook Chris Ten Bruggen Kate.
Kunstenaarsdorp
Als Cor Vrendenberg zijn 56e verjaardag viert en natuurlijk over schilderen wordt gepraat, zijn de vrienden het er over eens dat Nunspeet zijn oude faam als Kunstenaarsdorp aan het verliezen is. Dan doet Cor Vrendenberg zijn befaamde voorstel: ,,We moeten de liefhebbers, die hier en daar les nemen, helpen bij hun opleiding tot volwaardig kunstenaar, we moeten een school beginnen, niet voor de jongeren, maar voor de ouderen die al bezig zijn….”. Jos Lussenburg voelt er niet veel voor en Chris ten Bruggen Kate is bang dat de school concurrenten gaat kweken.
Oprichting Vrije Academie 1968
Jaap Hiddink en Guusje Sundermeijer zien het samen met Cor wel zitten. Samen besluiten ze het idee verder uit te werken. Als men door bemiddeling van Jaap Hiddink, ondernemer en plaatselijk wethouder, de beschikking krijgt over een lokaal van de leegstaande voormalige christelijke lagere school aan Stationslaan 28, kan de Academie van start gaan.
Cor Vrendenberg neemt de artistieke leiding op zich en Jaap Hiddink houdt zich bezig met de zakelijke kant. Vrendenberg, Hiddink, Verburg en Sundermeijer geven de lessen gratis. Jos Lussenburg geeft af en toe een gastles. Ook Chris ten Bruggen Kate en Piet Bruins geven nu en dan les.
Als beeldhouwen aan het programma wordt toegevoegd geeft ook de begaafde dochter van Vrendenberg, Carla, gedurende vijf jaar les in kunstgeschiedenis en beeldhouwen.
In 1954 verhuist het gezin Vrendenberg naar Wezep om in 1967 terug te keren naar Nunspeet. Hier wonen ze een tijd op Marktstraat 13. Met het overlijden van Hendrik Verburg in 1973 en Jos Lussenburg in 1975 is de vriendengroep van de Nunspeetse schilders behoorlijk uitgedund.
In 1975 gaan Cor en Nel Vrendenberg een jaar inwonen bij dochter Carla in Luttenberg, met de bedoeling daar een galerie te beginnen. Dat lukt echter niet.
Zwolle laatste plek
Dan verhuist het paar in mei 1976 naar Zwolle. Daar zal Cor Vrendenberg blijven wonen tot hij in 1994 overlijdt.
Schilderijen van Cor Vrendenberg bevinden zich onder andere in musea te Ekhuizen, Toronto, Soerabaja, Zuid Afrika en Ohio (VS). Beeldhouwwerken en metaalplastiekers maakte hij voor de gemeenten Nunspeet, Arnhem, Kampen en Maarssen.
Veel werk van Vrendenberg bevindt zich in particulier bezit.
AG
