Hoophuizen, Hulshorst aan Zee

‘Naar zee’, stond er in de jaren 50 van de vorige eeuw te lezen op een bord richting camping Hoophuizen. Men hoopte met het plaatsen van het bord bij de Varelseweg de vakantievierders en dagjesmensen de weg te wijzen naar een prachtig gebied waar men zich kon ontspannen in de natuur bij het water van de voormalige Zuiderzee.  Het bord wees de weg naar het strandbad en de camping die toen al erg populair waren bij steeds meer mensen. De weg er naar toe was nog niet algemeen bekend en een bord was noodzakelijk om de weg te wijzen. ‘Hulshorst aan zee’, was voor velen nog een onbekende bestemming. 

De camping Hoophuizen lag op de plek waar zich vroeger de buurtschap Hoophuizen bevond. Die buurtschap had een bewogen geschiedenis. Volgens onbevestigde bronnen had Hoophuizen in de 16^e eeuw misschien wel 50 inwoners. Ze woonden en werkten op boerderijen die bij de strandwal lagen. Het was in de tijd dat de Zuiderzee bij storm het land regelmatig overstroomde. De bewoners van Hoophuizen hadden hun boerderijen op een soort terp, een ‘hoop’, gebouwd, waardoor ze min of meer beveiligd waren tegen de grote vloedgolven die het land, vooral bij noodwesterstorm, regelmatig bedreigden. Hoophuizen bleef eeuwenlang een bewoonde buurtschap die soms meer inwoners had dan bijvoorbeeld Vierhouten. In de tijd van de Franse overheersing, in het begin van de 19^e eeuw, werd er zelfs een douanepost gevestigd die de sluikhandel vanaf zee met het vijandige Engeland moest tegengaan. Er moet iets van een haventje of een aanlegplaats  geweest zijn, waar de schepen konden laden en lossen. 

De kust van de Veluwe werd beschermd door een hoge strandwal met hier en daar een lage duinenrij. Helaas kon dit niet voorkomen dat de boerderijen van de buurtschap het zwaar te verduren kregen in de vaak voorkomende stormen die tegen de kust beukten en het land regelmatig lieten overstromen. Een voor een verdwenen ze in de golven of werden ze afgebroken in verband met de voortdurende dreiging van de zee, tot er slechts een over was.  Die enig overgebleven boerderij met de naam Kollert of De Collard heeft tot 1916 bestaan.  In dat jaar is er tijdens een zware noordwesterstorm een vloedgolf gekomen die de boerderij zwaar beschadigde.  Gelukkig bleven de bewoners die de boerderij gepacht hadden ongedeerd, maar de eigenaar, de grootgrondbezitter Van Vloten die het landgoed Groeneveld in Hulshorst bewoonde, besloot de boerderij te laten slopen en te herbouwen. Hij was in zee gegaan met een Belgische architect die in een vluchtelingenkamp in Harderwijk verbleef. Belgische vluchtelingen bouwden mee aan de nieuwe boerderij die de Marinahoeve werd genoemd. Het gebouw was tegen hoog water bestand  en bestaat nog steeds. Tegenwoordig is het een onderdeel  van vakantiepark Droompark Bad Hoophuizen.  Van Vloten verpachtte de boerderij aan boeren die het land rondom de boerderij bewerkten. In 1926 werden boer en boerin Nijhuis geconfronteerd met een kampeerder die zonder toestemming zijn tent had opgezet op hun land langs de kust van de Zuiderzee. In eerste instantie wilde men deze kampeerder verjagen, omdat men dacht dat het een landloper was, maar de  kampeerder bleek een keurige heer te zijn die best wilde betalen voor zijn verblijf. De eigenaar van de Marinahoeve, de heer Van Vloten, zag wel brood in het vergeven van kampeerplekken aan keurige vakantiegangers . Hij liet zelfs advertenties zetten om mensen over te halen hun tent tegen betaling op te zetten bij de boerderij , waardoor het aantal kampeerders langs de zee elk jaar fors groeide. Men kwam om te genieten van het weidse uitzicht over de Zuiderzee en de rust die nog volop in het gebied te vinden was. Van Vloten was een ondernemer en  liet een theehuis bouwen op de plek bij de Marinahoeve. Camping Hoophuizen was geboren.

Met de komst van de toen nog eenvoudige camping werd een begin gemaakt met de ontwikkeling van een toeristisch gebied dat gasten uit heel Nederland trok. De uitbreiding ging niet zonder slag of stoot. Inwoners van Hulshorst en Nunspeet zagen de komst van steeds meer tenten en vakantiehuisjes als een bedreiging  voor hun eigen kansen om zich te vermaken op en bij het water van de voormalige Zuiderzee. Naast camping Hoophuizen ontstonden langs het gehele kustgebied tussen Hulshorst en Nunspeet campings die  een vrije toegang tot het water enigszins verhinderden, zoals Polsmaten en De Oude Pol waar duizenden toeristen op afkwamen. Door de inpoldering van Oostelijk Flevoland die tussen 1950 en 1957 plaatsvond was het Veluwemeer ontstaan waar het water niet hoger stond dan 60 tot 80 centimeter. Het meer werd een fijne plek waar kinderen  veilig konden spelen en waar alleen kleine bootjes konden varen. Door de geringe diepgang was er geen plaats voor grote schepen. Deze veilige bestemming zorgde ervoor dat de kuststrook van de voormalige Zuiderzee steeds populairder werd bij Nederlandse  en vooral bij Duitse vakantiegasten die in de zomer het gebied bevolkten. Duits werd bijna de tweede voertaal in het gebied.

Door de komst van campings verdween veel natuur langs de oude kustlijn. De hoge strandwal die het land vroeger beschermde tegen de golven van de Zuiderzee werd op sommige plaatsen afgegraven, het zand werd gebruikt voor andere zaken. Gelukkig beef hier en daar een deel van de prachtige kust bewaard, zodat er nu plekken zijn waar veel ruimte is voor natuurlijke diversiteit. Bij Hoophuizen is zelfs nog een overblijfsel van een oude duinenrij te zien. Een stukje natuur dat ontstaan is in de IJstijd en waard is om beschermd te blijven. Bijzondere vogels en planten komen er volop voor. De hoogteverschillen van de oude strandwal zijn hier en daar  nog zichtbaar en zijn opgenomen in het toeristische centrum dat de oude kuststreek nu geworden is. 

Camping Hoophuizen is uitgegroeid tot een luxueus vakantiepark met de niets aan de verbeelding overlatende naam ‘Droompark Bad Hoophuizen’. Hopelijk zal ook op dit park de natuur behouden blijven, zodat iedereen kan blijven genieten van een uniek stukje voormalige  Zuiderzeekust. De weidsheid en de woestheid van de Zuiderzee zijn verdwenen, maar het blijft een prachtig gebied. Het landschap is volop in ontwikkeling en biedt ruimte aan recreatie, landbouw en natuurontwikkeling. 

Het gebied is zo belangrijk dat Stichting Natuurmonumenten, samen met waterschap Vallei en Veluwe en de gemeenten Nunspeet en Harderwijk een plan heeft gemaakt voor de realisering van een inrichtingsplan voor het gebied Bloemkampen tussen Hierden en Hoophuizen. Dit in opdracht van de provincie Gelderland. Het grote gebied aan de Veluwemeerkust van 340 hectare moet nieuwe natuur een kans geven en oorspronkelijke natuur herstellen. In 2021 wil men een begin maken met de realisatie van dit plan. 

Inmiddels is een bord met de tekst ‘Naar zee’ niet meer nodig. Toeristen en natuurliefhebbers weten de weg prima te vinden. 

Door Bert Biesmeijer. Foto’s: Hollandluchtfoto.nl.

Dit artikel is het eerst gepubliceerd in de Veluwse Courant van 17 november jl.