De Protestantse Driestwegkerk in Nunspeet

0
3145

NUNSPEET – De Protestantse Driestwegkerk mag zich opmaken om volgend jaar het 120-jarig bestaan van het kerkgebouw aan de Driestweg te herdenken. Het besluit de kerk te bouwen werd genomen 6 december 1901 door de kerkenraad. Daarbij werd gelijktijdig bepaald dat het nieuwe kerkgebouw 21 meter lang, 12 meter breed en zes meter hoog moest worden.

De geschiedenis van de gemeente in Nunspeet gaat terug tot 11 september 1887 toen de Gereformeerde kerk van Nunspeet werd geïnstitueerd,  zoals dat in officiële termen werd genoemd. C. de Gooijer werd de eerste voorganger. Op dat moment was hij oefenaar, 8 juni 1890 werd hij predikant en diende de gemeente als zodanig nog vier jaar.

Tot het einde van 1903 kwam de gemeente bijeen in een vergaderlokaal aan wat toen de Grindweg heette. Inmiddels is deze naam al lang gewijzigd in Stationslaan. 

In 1903 werd door de kerkenraad besloten een eigen kerkgebouw te realiseren. Er was op dat moment voor de bouw een bedrag toegezegd van 3.379,50 gulden. De kerkenraadsleden vonden tijdens een vergadering het gebouw weliswaar te groot maar toch viel het besluit te gaan bouwen. Architect Jurling uit Nijkerk was de ontwerper. In het gebouw werd een tweedehands preekstoel geplaatst die voor 27 gulden was aangeschaft.

Na acht jaar moest al een eerste verbouwing worden uitgevoerd. Maar daarna werd duidelijk dat vooral in de zomermaanden het kerkgebouw onvoldoende ruimte bood om zowel de gemeenteleden als de gasten die binnen de gemeente Nunspeet verbleven onderdak te bieden. Dat maakte dat in 2924 het kerkgebouw met een oostelijke vleugel werd uitgebreid. Hiervoor moest wel een offer worden gebracht. Het torentje dat oorspronkelijk boven de ingang aan de Stationslaan was opgetrokken, werd afgebroken.

Beroering kwam er in 1936. De gemoederen rond de leer rond verbond en doop liepen intern hoog op waarop toenmalig predikant J. Tijmes besloot met vijf kerkenraadsleden en tweederde van de toenmalige leden over te gaan naar de Christelijke Gereformeerde kerk in Nunspeet. Het betekende wel dat veel stoelen onbezet bleven. Dat werd opgelost door de kerk anders in te delen.

Daarna bleef het lang rustig. Met een grote restauratie van het kerkgebouw werd 2 september 1963 gestart. Dat was tevens het moment dat de kerk werd uitgebreid met drie vergaderlokaliteiten, een keuken en een ontmoetingshal. Gelijktijdig werd het interieur van de kerk sterk gewijzigd en aangepast aan de liturgische eisen. Om de plannen te realiseren werd door de kerkenraad 150.000 gulden geleend.

Deze verbouwing was tevens het sein de aangeschafte tweedehands preekstoel te vervangen door een nieuw exemplaar. Deze werd door kunstenaar Cor Wijker aan drie zijden van beeldhouwwerk voorzien. De afbeeldingen vertellen het verhaal van Abrahams offer van zijn zoon Izaäk op de berg Moria.

Tijdens de renovatie werd ‘gekerkt’ in de Hervormde dorpskerk. De gerenoveerde kerk kon 24 maart 1964 in gebruik worden genomen. Dominee W. P. H. Pouwels bood bij deze gelegenheid de Hervormde gemeente twee collectieschalen aan vanwege de genoten gastvrijheid. In de kerk werd daarna nog een wandschildering aangebracht door kunstenaar Hendrik Verburg uit Nunspeet die lid was van de Gereformeerde kerk. Het abstracte werk is geïnspireerd door de woorden ‘Zingt den Here een nieuw lied” dat onder het kunstwerk is aangebracht. Het maakt wel dat iedereen het werk verschillend invult. De één ziet er een harp in, een luisterend oor, een ander vlammen van vuur of een open geslagen boek.

Het dak van de kerk werd in 1971 onder architectuur van J. Buma uit Nunspeet gerestaureerd waarbij ook weer een torentje werd aangebracht. De pannen werden vervangen door leien. In 1992 werd weer een renovatie van het dak uitgevoerd omdat de hal bij de hoofdingang van de kerk werd vergroot door de achterwand van de kerk een stuk naar voren te verplaatsen. Tevens werd een nieuw zalencomplex bijgebouwd. De kerkzaal werd in 2003 gerenoveerd. Het liturgisch centrum en het bankenplan werd aangepast terwijl er ook werd geschilderd. Het aantal zitplaatsen werd bij deze gelegenheid met tweehonderd teruggebracht. Een spontane actie zorgde er voor dat vier kroonluchters konden worden geplaatst die de kerk een warme uitstraling bezorgen. De laatste uitbreiding was in 2007 met een archiefruimte en een ruimte voor opslag.

De Gereformeerde kerk kreeg tevens toestemming zich Protestantse Gemeente Nunspeet binnen de PKN te noemen. Inmiddels staat het gebouw bekend als de Driestwegkerk.

Een belangrijke plaats in een kerkgebouw wordt altijd ingenomen door het orgel. In augustus 1903 werd hierover voor het eerst gesproken. Men achtte het wel zeer gewenst een orgel in het nieuwe kerkgebouw te hebben. Het duurde uiteindelijk tot 1907 voor een gebruikt twee klaviers instrument werd aangeschaft. 

Vermakelijk is te lezen dat in 1930 de toenmalige organist een bedrag van 30 gulden ontving. In overleg met hem mochten liefhebbers zich het orgelspel eigen maken. Onder voorwaarde dat er alleen psalmen mochten worden gespeeld. Er werd zelfs een commissie ingesteld om daarop toe te zien.

In 1932 werd het orgel vervangen door een nieuw orgel dat werd gekocht voor een bedrag van 5.500 gulden. Overeen werd wel gekomen dat de aflossing van dit bedrag in termijnen mocht. Ook de kwaliteit van dit orgel ging na jaren achteruit waarop werd besloten in 1978 de adviescommissie der Gereformeerde Organistenvereniging in te schakelen om het orgel te laten beoordelen. Hun advies leidde tot vele gesprekken, bezichtigingen van orgels maar ook de nodige meningsverschillen.

Uiteindelijk werd besloten tot uitbreiding van het orgel en hiervoor een contract te sluiten met Pels en Van Leeuwen. Tevens moest de tractuur worden omgebouwd naar een electro-pneumatisch systeem. De totale kosten bedroegen 14.000 gulden.

Het vernieuwde instrument werd 23 december 1983 in gebruik genomen met een bespeling door Jan Bonefaas, éen van de adviseurs.  Daarna volgden nog enkele aanpassingen plaats. Inmiddels krijgt het orgel steeds meer bekendheid. Het wordt veelvuldig ook gebruikt voor orgelconcerten.

Bij velen is de kerk vooral toch ook bekend van de rommelmarkten op aanvankelijk Koninginnedag en nu Koningsdag. De naam is ook gewijzigd in Oranjemarkt. De oorsprong voert terug naar 1982 toen kerkenraadsleden in actie kwamen om geld in te zamelen voor de renovatie van het dak. Deze markt heeft inmiddels grote bekendheid gekregen in de wijde regio.

Voor de komende jaren heeft de kerkenraad speerpunten opgesteld. Doel is meer aandacht te besteden aan de jongere generaties, jonge gezinnen, jeugd en jongeren. Meer aandacht moet er ook zijn voor de geloofsverbondenheid, zowel in de eredienst als daarbuiten, zoals in het geloofsgesprek. De gemeente moet zich daarnaast missionair en diaconaal opstellen en zich daarbij primair richten op dienstbaarheid aan de Nunspeetse samenleving. In de zomermaanden worden op meerdere dagen inloopbijeenkomsten gehouden.

Om de geloof uit te dragen beschikt men met de GERON over een eigen omroep die onder meer verantwoordelijk is voor muziekprogramma’s op de Lokale Radio Nunspeet, de uitzending van erediensten via deze omroep maar ook uitzendingen verzorgd op onder meer Goede Vrijdag en de Kerstnacht.

Door Wijnand Kooijmans

Dit artikel is het eerst gepubliceerd in de Veluwse Courant als onderdeel van de rubriek: Uit de kerk geklapt.