NUNSPEET – De geschiedenis van een kerkgebouw levert vaak verrassende ontdekkingen op. Maar het kan ook de totstandkoming zijn van een kerkelijke gemeente op zich. Dat kan gezegd worden van de Christelijke Gereformeerde kerk in Nunspeet. Nu bestaande uit de dorpskerk en de Oenenburgkerk.
De oorsprong van de Christelijke Gereformeerde Kerken vindt zijn oorsprong al in een afscheiding in 1834. Waarna in 1894 een eigen Theologische Hogeschool werd opgericht, sinds 1919 gevestigd in Apeldoorn aan het Wilhelminapark, dicht bij het centrum. Gestart werd in een ruim herenhuis, inmiddels is hier een modern gebouwencomplex gevestigd. In de jaren tachtig kreeg de opleiding de status van universiteit, zodat de opleiding van predikanten nu plaats vindt in de Theologische Universiteit Apeldoorn.
De Christelijke Gereformeerde kerk in Nunspeet kwam pas ver na de eerste afscheiding tot stand. Begin jaren dertig kwam de jonge dominee Tijmens naar Nunspeet. Die merkte al snel dat er twee stromingen bestonden binnen de toenmalige Gereformeerde kerk, die scherp tegenover elkaar stonden: oud en nieuw Nunspeet.
Het diepste verschil tussen de twee groepen was het principiële verschil met betrekking tot de wedergeboorte en de gevolgen daarvan voor prediking en gemeentebeschouwing. Dit leidde uiteindelijk tot een breuk binnen de toenmalige Gereformeerde kerk. Op dat moment waren er al leden vanuit de Gereformeerde kerken overgestapt naar de Christelijke Gereformeerde kerk in Harderwijk.
Dominee Tijmens nam 12 maart 1936, samen met het overgrote deel van de kerkenraad, het besluit te breken met het Gereformeerde kerkverband en over te stappen naar de Christelijke Gereformeerde kerk. En dag later werd dit bekend gemaakt op de vergadering van de classis van de Gereformeerde kerken. Vier dagen later kwam de classis van de Christelijke Gereformeerde kerk bijeen en werden dominee Tijmes en de kerkenraad opgenomen in het Christelijk-Gereformeerde kerkverband.
Daarmee was de totstandkoming van de Christelijke Gereformeerde kerk in Nunspeet een feit. Omdat de meerderheid van de gemeente en de kerkenraad meegingen mocht men de kerk aan de Driestweg – nu de Driestwegkerk – behouden evenals de daarbij behorende pastorie. Men koos er echter voor het advies op te volgen alles achter te laten en opnieuw te beginnen. De leden die zich hadden aangesloten bij de Christelijke Gereformeerde kerk in Harderwijk keerden terug naar de nieuwe gemeente in Nunspeet.
Bij het vinden van een onderkomen kwam het goed van pas dat diaken S. Krol een vergaderzaal tot zijn beschikking had die hij openstelde voor de nieuwe gemeente. De eerste bijeenkomst kon hier al 22 maart 1936 worden gehouden. Nog geen maand later stond de bouw van een nieuwe kerk en pastorie op de agenda van de kerkenraad. Door onder meer de hooibouw duurde het echter tot 6 juli 2936 voordat de leden van de gemeente hierover een besluit konden nemen.
Tijdens deze buitengewone gemeentevergadering werd besloten tot bouw van de kerk, zoals deze nog steeds is te vinden aan de Gruppendelerweg. Op de hoek van de Kroonlaan en de Gruppendelerweg werd de pastorie gebouwd die nog steeds eigendom is van de kerkelijke gemeente. De eerste steen voor de nieuwe kerk werd gelegd 9 augustus. Bijna een jaar na het ontstaan van de gemeente kon het kerkgebouw in gebruik worden genomen.
Bij de opening van het kerkgebouw kende de Christelijke Gereformeerde kerk 725 leden. Dat aantal groeide uit tot 1100 leden in 1968. Dat was ook de periode dat er gesproken werd over de bouw van een tweede kerkgebouw, mede als gevolg van de woningbouw in de wijk Oenenburg. Dit kerkgebouw verrees aan de Vlierweg en kon 21 oktober 1968 in gebruik worden genomen. Deze kerk is in 1981 vernieuwd.
Eén van de bijzonderheden in de dorpskerk mag wel het orgel worden genoemd. Het werd in 1968/1969 gebouwd door de firma Hendriksen & Reitsma uit Nunspeet zelf. Willem Hendrik Zwart gaf het openingsconcert op het orgel dat in 2001 werd voorzien van een achter aanbouw.
De groei van de gemeente maakte ook dat er in de gemeentevergadering van 15 maart 1972 stemmen opgingen een tweede predikant te beroepen. Toch zou het nog drie jaar duren voor deze wens werd ingewilligd. Het werd dominee Jan Hendrik Velema. Hij werd in Nunspeet bevestigd woensdag 25 juli 1975 en bleef de Christelijke Gereformeerde kerk van Nunspeet trouw tot hij in 1986 met emeritaat ging.
Daarna bleef hij wel intensief betrokken bij de Nunspeetse gemeente. Hij leidde de seniorenmorgens maar ging ook regelmatig nog in kerkdiensten voor. Vijfmaal was hij preses (voorzitter) van de generale synode van de Christelijke Gereformeerde kerk. Die overigens regelmatig in Nunspeet werden gehouden. Velema werd ook bekend als voorzitter van de Evangelische Omroep waar hij onder meer het radioprogramma ‘Vragen naar de weg’ verzorgde waarin hij inging op allerlei vragen over het christelijk geloof die door luisteraars waren gesteld. De laatste uitzending werd 18 augustus 2007 uitgezonden, vier dagen na zijn overlijden en op de dag waarop hij negentig jaar zou zijn geworden.
Er wordt gesproken over de Christelijke Gereformeerde dorpskerk en – Oenenburgkerk. Misschien kan de vraag worden gesteld of daarmee de officiële naamgeving wordt gevolgd. In 1947 veranderde de Christelijke Gereformeerde kerk in Nederland zijn naam in Christelijke Gereformeerde Kerken. Dit om uit te drukken dat het gaat om een verband van allerlei plaatselijke kernen en niet om één grote kerk. In totaal zijn er rond de 180 Christelijke Gereformeerde kerken in Nederland.
Overigens kent Nunspeet inmiddels ook een derde Christelijke Gereformeerde Gemeente. Het is de in 2016 geïnstalleerde Ichthusgemeente die gebruik maakt van de Protestantse kerk aan de Driestweg. Verschil van inzicht leidde tot de breuk en het vertrek van leden. De dorpskerk en de Oenenburgkerk tellen gezamenlijk rond de elfhonderd leden.
Net als andere kerken worden de Christelijke Gereformeerde kerken in Nunspeet getroffen door de maatregelen rond het Coronavirus. Besloten is de deelname aan de diensten te beperken tot predikant, ouderling van dienst en een diaken. Een geplande doopdienst is afgelast. Per zondag worden twee diensten uitgezonden vanuit de Oenenburgkerk, op de woensdagavond is er een meditatie. Maar ook de pastorale bezoeken zijn geschrapt, alleen in een crisis kan een beroep worden gedaan op de wijkpredikant.
Door Wijnand Kooijmans
Foto’s Bram van de Biezen
Dit artikel is het eerst gepubliceerd in de Veluwse Courant als onderdeel van de rubriek: Uit de kerk geklapt.
