In de nieuwe rubriek ‘Toen en Nu’ laten we Nunspeters en oud-Nunspeters terugkijken aan de hand van een oude foto die in onze archieven is opgedoken.
NUNSPEET – ,,Ik bleek geen wiskundeknobbel te hebben en werd daarom niet toegelaten aan de Zeevaartschool, waar ik graag naar toe wilde’’, begint Heimen Engeltjes zijn verhaal. Engeltjes ging niet bij de pakken neerzitten, maar oriënteerde zich op een ander beroep. ,,We werden op de middelbare school warm gemaakt voor een baan bij de politie of defensie en uiteindelijk meldde ik me, als 16-jarige voor de intake bij de Rijkspolitie,’’ vervolgt hij. ,,Van alle kandidaten die zich daarvoor meldden bleef maar tien procent over. Het waren zware psychologische- en sporttesten, maar je werd ook ondervraagd over je politieke mening, hoe je dacht over racisme en nog veel meer zaken. Gelukkig had ik al jong een brede belangstelling. Op zaterdag 1 augustus 1974 werd ik aangesteld als adspirant der Rijkspolitie. Er volgde een pittige opleiding van een jaar. Om 05.30 naar het zwembad, dan ontbijten, exerceren, judo, schieten, veel juridische lessen, hardlopen. Ik vond het allemaal leuk. Na mijn opleiding werd ik geplaatst in een stil dorpje tussen Deventer en Zutphen.’’ Engeltjes was op dat moment 18 jaar en realiseerde zich waarschijnlijk niet welke impact de ervaringen die hij in zijn vroege carrière als politieman zou opdoen, op de rest van zijn leven zouden hebben. ,,Er was daar een doorgaande weg en ik maakte daar veel aanrijdingen met dodelijke afloop mee. Ook vonden in dat gebied veel zelfdodingen plaats, waaronder kinderen. Ik heb een paar keer mijn vuurwapen moeten gebruiken. Er was in die tijd geen enkele nazorg, soms vroeg een collega hoe het met je ging en dat was het. Ik zag bij oudere collega’s allerlei verschijnselen, zoals bijvoorbeeld overmatig drankgebruik en nachtmerries. Pas later herkende ik dat: ze hadden PTTS (Post Traumatisch Stress Symptoom). Je hebt op die leeftijd geen idee waar je aan begint. Ik was nog niet getrouwd, woonde met een andere collega bij iemand in de kost. Op een nacht waren er twee jonge broers verongelukt en niemand, ook de dominee en de huisarts niet, wilde naar binnen om de boodschap bij de ouders te brengen. Dus moesten wij, jonge dienders van 18 jaar het doen. En al die ervaringen duw je dan ook weg en je gaat gewoon door.
In de 47 jaar dat Engeltjes bij de Politie werkte, heeft hij de meest uiteenlopende functies bekleed. Hij was straatagent en zat ook bij de bereden politie. ,,Ik zat graag op een paard,’’ lacht hij. ,,Het waren mooie jaren, maar ik was zo veel van huis dat mijn dochter op zeker moment wegkroop als ik thuis kwam.’’ Op zeker moment werd Engeltjes aangesteld als praktijkdocent in Ermelo, vervolgens werd hij groepschef op regionale Meldkamer in Apeldoorn, om in 1996 weer als brigadier in Nunspeet terug de straat op te gaan. ,,In die tijd hadden we voldoende collega’s en was het politiebureau de hele dag open. Het was een topteam met goede leiding. Als ik hoor hoe ze tegenwoordig moeten schrapen’’, verzucht hij. ,,Maar je kende iedereen en onderling hadden we veel plezier. Politiemensen hebben een eigen humor met eigen beroepsgeintjes. Je bent als het ware één familie. Door de internationale contacten die ik in de loop der jaren heb opgedaan, weet ik dat dat ook in het buitenland geldt.’’ Engeltjes volgde ondertussen allerlei studies en werd na tweeënhalf jaar politiechef in Elburg. In 2000, werd hij gevraagd juridisch docent te worden aan de Rechercheschool in Zutphen, om rechercheurs, leden van observatie- en infiltratieteams te trainen. Engeltjes: ,,Ik heb dat vier jaar gedaan en toen diende er zich iets anders aan. Ik werd leiderschapsadviseur/-coach bij de staf van de toenmalige korpschef voor Noord- en Oostgelderland
In die functie, ging ik het land in om talent te scouten. Ik maakte profielen van politiemensen die alles in zich hadden om een hogere leidinggevende functie te bekleden en mocht hen begeleiden in hun ontwikkeling als politiechef. Nadat ik dat tweeënhalf jaar had gedaan zag ik een mooie baan voorbijkomen: teamchef Regionale Inlichtingendienst voor het korps Noord- en Oostgelderland. Het werk was heel divers en spannend.. We werkten als team aan bijzondere geheime operaties. Het was een bijzondere, maar ook bizarre tijd. Het was werk waarvan onze partners zelfs geen notie mochten hebben met een extreem hoog afbreukrisico. Als chef had ik 365 dagen per jaar de telefoon aanstaan, ook op vakantie. Het was ook een spannende tijd die rechtstreeks uit een jongensboek leek te komen.’’
Het is Koninginnedag 2009 als Engeltjes getuige is van, en betrokken is bij het onderzoek naar aanleiding van de aanslag op het Koningshuis in Apeldoorn. Engeltjes: Ik vergeet nooit meer de ontzette gezichten van Prins Willem Alexander en Prinses Maxima ,Ik zakte enige tijd daarna, zelf figuurlijk gesproken door het ijs. Ik had daaraan voorafgaand nooit ergens last van gehad. Je deed je werk gewoon. Maar na die aanslag begonnen de nachtmerries en de depressies.. Gelukkig was er een bedrijfsverpleegkundige die zag dat ik weleens PTSS kon hebben ontwikkeld. Ik kreeg hulp en therapie waaronder EMDR behandelingen. Na driekwart jaar begon ik op te krabbelen en kon ik weer voorzichtig aan het werk en kon ik mijzelf ook weer gelukkig gaan voelen.’’ Ik heb er destijds nog briefcontact over gehad met Mr Prof Pieter van Vollenhoven.
Engeltjes gaat vervolgens weer aan het werk als leidinggevende en ook trainer/coach voor collega’s met PTSS, waarbij zijn ervaringen goed van pas komen. De laatste zes jaar van zijn loopbaan is Engeltjes verbonden aan de internationale strijd tegen terrorisme. Hij memoreert een gebeurtenis uit die tijd die veel indruk op hem heeft gemaakt: ,,Ik was een week in Israël, waar een herdenking ter gelegenheid van 9/11 werd gehouden. Daar wordt iedereen die er maar iets mee te maken had geëerd, van de brandweerlieden tot de portier die er destijds bij waren in Amerika. Afgevaardigden van geheime diensten vanuit bijna de hele wereld komen daar bij elkaar voor deze plechtigheid, dit geeft een enorme onderlinge verbinding. Op zeker moment zat ik met ‘zomaar’ een oud mannetje te praten en naarmate het gesprek verder ging, realiseerde ik mij dat ik met een voormalig hoofd van de Israëlische geheime dienst, de Mossad, een icoon, zat te praten.’’
Terugkijkend op zijn werk bij de politie constateert Engeltjes tevreden dat het toch regelmatig voorkomt dat sommige boefjes van vroeger, die hij kende van diefstallen en berovingen, niet verder zijn afgegleden, maar ondertussen huisvaders zijn geworden met mooie gezinnen. ,,Misschien komt het door de goede gesprekken die ik later met ze voerde,’’ lacht hij. Op zeker moment speelde ik Sinterklaas en Zwarte Piet op school en als die boefjes ouder werden en iets verkeerds deden dan vroeg ik ze of ze zich mij nog van school konden herinneren. Ik kan je toch niet in de cel zetten, je hebt nog bij mij op schoot gezeten, zei ik dan.’’
Engeltjes is nog steeds actief op allerlei vlakken. Samen met zijn vrouw Ernie deed hij in 2014 mee aan een Muskathlon in Israël. Engeltjes: ,,Het is de bedoeling dat je van te voren geld inzamelt voor de Christelijke hulporganisaties Open Doors en Compassion. In ons geval hebben we samen dik € 20.000 opgehaald door pannenkoeken en taarten te bakken, diners te organiseren en weet ik wat nog meer. Vervolgens ga je in, telkens een ander land, een zwaar sportief traject afleggen. In ons geval legden we een lange afstand, op één dag af in Israël. Het gaat soms door woestijnen, jungles en ruig terrein en daarvoor maak ik de assessments. Momenteel werk ik als veiligheidsadviseur nog mee aan de organisatie van Muskathlons bij de 4e Musketier en de organisatie van de Veluwse Zwerftochten in Nunspeet. Ik mag daarnaast ook privé nog coach zijn en verzorg nog lezingen over terrorisme en antisemitisme voor speciale politieteams. Daarnaast stellen Ernie en ik graag ons huis open voor mensen voor een goed gesprek willen en zijn samen actief in de Nunspeetse Hervormde gemeente. En we zijn opa en oma en vinden dat kinderen en kleinkinderen het mooiste is wat je kan overkomen.’’
Ten slotte heeft oud diender Engeltjes nog een welgemeend advies aan iedereen die het wil aannemen: ,,Al zijn mensen weggezakt in depressie en verdriet, hebben ze vaak toch nog een keuze om iets van hun leven te maken. Het vragen om goede hulp is vaak zo moeilijk.’’ En dan moet je er voor elkaar zijn.
Door Ank Herstel
Uit de serie Vroeger & Nu van de Veluwse Courant.
