In de schijnwerpers: Stichting Schaapskudde Gemeente Nunspeet

NUNSPEET – Het zien van een schaapskudde, grazend op de hei, is voor velen altijd een mooi plaatje. En natuurlijk geldt dat ook voor de schaapskudde Elspeter heide.  Daarom is het belangrijk dat deze kudde en de schaapskooi toekomstbestendig blijft. De bekende herder Cos Mouw stopte in 2009 met het hoeden van de kudde.  Cos was eigenaar van de kudde, de laatste echte schapenboer en herder met zijn eigen kudde. Toen hij in 2009 stopte dreigde er ook een eind te komen aan de schaapkudde.

De in 2020 overleden ex-dierenarts Hans Kok was bijzonder begaan met de schaapskudde- hij was tevens de dierenarts van de kudde-  en om te voorkomen dat de kudde zou verdwijnen heeft hij gesteund door de gemeente Nunspeet de Stichting Schaapskudde Gemeente Nunspeet opgericht. De stichting heeft destijds dus de kudde opgekocht van Cos Mouw  en is met de gemeente een contract aangegaan voor de begrazing van de heide en daarmee werd subsidie verkregen van de gemeente en de provincie en kon ook een herder worden betaald.  Sinds 2016 is Jan van Unen voorzitter van de stichting. Jan is bekend met de agrarische wereld en heeft gewerkt in de dieren geneesmiddelenbranche. Met enthousiasme nam hij een vrijgekomen plek in het bestuur over en heeft veel affiniteit met landbouwhuisdieren.

Het doel van de Stichting Schaapskudde Gemeente Nunspeet is ,,het in stand houden van één of meerdere schaapskuddes in de gemeente Nunspeet en daarmee een bijdrage leveren  aan de toeristische infrastructuur, het beheer van de natuurgebieden en de instandhouding van het Veluwse heideschaap”. De schaapskudde draait grotendeels op bijdragen van de gemeente, de provincie, sponsoren en donateurs. Jan van Unen:,,Een kudde hoort hier, het hoort bij Nunspeet en Elspeet. We hebben hier 800 à 1000 hectare heide en daar moet een kudde op grazen, ook voor het behoud van die heide. In Daphne van Someren hebben we nu een betaalde herder die wordt bijgestaan door een aantal enthousiaste vrijwilligers met kennis van zaken. Zij nemen enkele dagdelen van Daphne over en hebben ook hun eigen hond. Dit zijn echte liefhebbers en komen verspreid uit het hele land graag naar de Elspeetse kudde. Daarmee kan Daphne ook haar vrije tijd nemen alsook een aantal taken die met de kudde te maken hebben uitvoeren. Tevens maakt zij onderdeel uit van het bestuur”. 

Een (toekomstige) nieuwe kooi

De schaapskudde Elspeter Heide bestaat nu uit zo’n 170 schapen en er is behoefte om dit uit te breiden. Om het totale heidegebied te kunnen begrazen en te kunnen voldoen aan de begrazingsopdracht voor het gemeentelijke heidebeheer is een kudde van ongeveer 400 schapen nodig. Uitbreiding van de kudde is in de huidige situatie, vanwege de beperkte en gedateerde huisvesting niet mogelijk. Jan van Unen:,,We zijn nu zover met de gemeente dat we toestemming hebben voor een nieuwe kooi. Nu is de vraag hoe gaan we dit verder invullen en op welke locatie. Met dit laatste is de gemeente nu bezig. Dat moet ergens gesitueerd worden aan de rand van de heide. We zitten nu te dicht op de bebouwing in het dorp Elspeet. Dat heeft een aantal nadelen. Het grootste nadeel is de tijd die het vergt om met de kudde op de hei te komen, daar ben je zo’n drie kwartier mee onder weg. Die tijd verlies je om te kunnen laten grazen. Nu de bebouwing steeds dichter naar de kooi oprukt wordt het ook voor omwonenden -zeker in de zomer- minder prettig in verband met vliegenoverlast en een kudde verplaatsen over de openbare weg zorgt natuurlijk ook voor mest op de straat. Dat dit bezwaren oplevert begrijpen wij ook. Er zijn nu twee locaties in beeld, maar de ervaring leert dat het proces nog lang kan duren. Ik zal blij zijn als een nieuwe kooi er staat in 2023/2024. Ik ben een optimist, maar meer en meer ook realist geworden”. 

Het ontwerp van de nieuwe kooi moet naar vorm en materiaal aansluiten bij de omgeving. Er zal en nieuwe schuur worden gebouwd (200m2) voor de opslag van hooi en stro. In een aparte af te sluiten ruimte worden machines en andere gebruiksvoorwerpen gestald.

Behoud van bestaande kooi

De gemeente Nunspeet streeft naar het behoud van de huidige kooi in het dorp Elspeet. Samen met de bewoners zal gezocht worden naar een voor het dorp interessante invulling. De Stichting streeft er ook naar om de bewoners te betrekken bij de plannen voor de nieuwbouw en onderhoudt hiertoe contact met de Ondernemersvereniging en de Dorpsvereniging. Tevens wordt het platvorm Elspeet Vitaal hierbij betrokken. 

De Wolf

Wat er ook gaat komen, er zijn andere tijden aangebroken nu de wolf haar intrede heeft gedaan op de Veluwe. Er blijkt nu een wolvenpaar rond te lopen met enkele jongen. Jan van Unen:,,Als stichting hebben we vorig jaar ontzettend veel geïnvesteerd om onze kudde te beschermen tegen de wolf. Rondom de vier kralen hebben we in drie verschillende hoogtes elektrische draden aangebracht, de laagste op20 cm, de tweede op 60- en de hoogste op 1.20 cm. met zo’n 4000 volt erop. Tot nog toe is dat een goede preventieve maatregel geweest, want we hebben nog geen schade aan de kudde kunnen ontdekken. Er zijn wel keutels van een wolf bij de kraal gevonden, maar binnendringen blijkt nog afschrikwekkend genoeg. Het grootste risico is dat ze er onderdoor graven. Daarom houden we scherp in de gaten dat er geen dieptes zitten in de rand van de kralen”. 

Lammetjes

Zoals eerder vermeld is Daphne van Someren verantwoordelijk voor de schaapskudde, die nu bestaat uit 170 schapen. Het aantal verandert soms door onderlinge overnames. Sinds 2017 is zij aangesteld als schaapherder in dienst van de gemeente Nunspeet. Daphne:,,Hiervoor had ik ook al andere kuddes onder mijn hoede gehad, waaronder in het Goois Natuurreservaat. Voor mij is schaapherder zijn een manier van leven”. Over enkele weken zullen de eerste lammetjes weer op de wereld komen. Er zijn ongeveer 50 schapen drachtig. Daphne: ,,Het is een mooie, maar ook intensieve tijd. Omdat we hier niet zoveel ruimte hebben splitsen we de kudde op in drie groepen, een deel gaat naar het grote omheinde heideterrein, een ander deel gaat naar één van onze weilanden en de drachtige schapen hebben hier dan de rust en ruimte om hun kleintjes ter wereld te brengen. Zo houden we het in die periode goed overzichtelijk. Afhankelijk van de corona pandemie zal bezien moeten worden in hoeverre straks weer bezoek aan de kooi mogelijk is”.  

AG