Dwaal door het verleden van Elspeet in het Historisch Museum

0
36

ELSPEET – In het centrum van Elspeet ligt een verborgen juweeltje, waarvan het lijkt dat bijna alleen toeristen en buitenstaanders de weg er naar toe weten te vinden.

In de voormalige brandweerkazerne aan de Nunspeterweg bevindt zich het Historisch Museum met daarin eveneens gevestigd de VVV-winkel. Het is wat merkwaardig dat dit museum nog niet zoveel door de inwoners van Elspeet en Nunspeet wordt bezocht, terwijl dit museum juist de aangewezen plek is om te dwalen door je eigen verleden. En dan te bedenken dat het een wens van de Elspeter bevolking zelf was om de spullen die in het museum te zien zijn, daadwerkelijk in Elspeet te tonen in plaats van in de toenmalige Oudheidkamer in Nunspeet.

De bestuursleden Dick Hazeleger, Alie de Bruin, Harm Westerbroek, Wim Heikoop en Jan Holdermans hopen dat door het lezen van dit verhaal er meer dorpsgenoten zullen komen. ,,We krijgen jaarlijks tussen de 1000 en 1200 bezoekers, maar dat zijn voornamelijk vakantiegangers en soms komt er wel eens een schoolklas,’’ zegt interim voorzitter Hazeleger. ,,En onlangs kwam er een man wiens ouders hier hadden gewoond. Hij wilde weten waar hun roots lagen en is meer dan een uur gebleven,’’ vervolgt Westerbroek. 

In 2010 is de Stichting Historisch Museum Elspeet opgericht omdat veel mensen vonden dat de oude spullen die uit de nalatenschap van de inwoners van Elspeet kwamen niet meer naar de Oudheidkamer in Nunspeet zouden verhuizen, maar in Elspeet bleven. Het hoofddoel was echter om de belangstelling voor, en de kennis van de lokale cultuur en geschiedenis te bevorderen. In april 2017 werd het museum geopend in het pand waar voorheen de brandweerkazerne was gevestigd. ,,Hier staan onze voetstapjes, want dit was eerst de enige school in Elspeet,  die in 1954 werd gesloten’’ zegt Alie. Toen is het een gymnastieklokaal geworden, en tijdelijk een kleuterschool in het aparte lokaal aan de achterzijde en daarna heeft het ongeveer 40 jaar als brandweerkazerne dienst gedaan, vandaar de toepasselijke naam ‘Het Brandpunt op de voorgevel. De Stichting mocht, nadat de brandweerauto’s elders onderdak vonden, het pand van de gemeente Nunspeet kopen. De Stichting genereert inkomsten onder andere door de verhuur van het achterste gedeelte ten behoeve van het Jeugdwerk in Elspeet en het voorste gedeelte wordt aan de VVV verhuurd. “De toegangskaartjes voor het Museum kunnen bij de dames van de VVV-winkel worden gekocht, dat heeft als voordeel dat deze dames van de VVV eventueel ook de gasten wegwijs kunnen maken in ons museum als er onverhoopt niemand van ons aanwezig is’’ vult Hazeleger aan. De collectie van het museum stoelt op de thema’s archeologie, klederdracht, kerkhistorie, veehouderij en schapenteelt. Op de verdieping boven het jongerencentrum is een oudheidkamer ingericht met de spullen die inwoners van Elspeet ter beschikking hebben gesteld. Wat meteen opvalt bij binnenkomst in het museum is de moderne opzet. De oorspronkelijk ruimte is door het op speelse wijze plaatsen van de wanden heel mooi ingedeeld, hierdoor komt de collectie uitstekend tot zijn recht. Ter verduidelijking zijn op veel plaatsen filmpjes te zien rondom het betreffende onderwerp. In de vitrinekasten van het thema archeologie zijn allerlei vondsten te zien die letterlijk uit de grond van Elspeet e.o. zijn gekomen. De schilderijen aan de wanden zijn van bekende kunstschilders die in Elspeet gewerkt of gewoond hebben, één hiervan is freule Ima van Eysinga. ,,We hebben ook regelmatig schilderijen in bruikleen van het Veluws Museum,’’ zegt Jan Holdermans. Het complete verhaal van Elspeet wordt verteld door middel van de schilderijen. Sinds 2020 heeft De Tweede Wereldoorlog een aparte plaats in het Museum gekregen, in een kamertje waar foto’s en teksten op de wanden staan afgebeeld van oorlogshelden en Elspeters die in Duitsland te werk werden gesteld. De schapenteelt is altijd heel belangrijk geweest voor Elspeet, reden waarom er in het museum ruimschoots aandacht aan wordt besteed. In vroeger tijden waren er maar liefst 40 schaapskooien. Ook de verschillende kerken, er zijn er momenteel vijf in Elspeet, krijgen stuk voor stuk de aandacht die ze verdienen en natuurlijk wordt ook de historie er omheen uit de doeken gedaan. 

De kalvermesterij en kippenfokkerij waren vroeger een belangrijke bron van inkomsten, reden genoeg om daar ook aandacht aan te besteden. Met een overzicht van de soorten klederdracht die de mensen in Elspeet vroeger droegen eindigt de expositie in een lange gang aan de zuidzijde van het gebouw. Alie weet veel van klederdracht en als ze ‘suppoost van dienst’ is zal ze desgevraagd veel kunnen vertellen over de gebruiken rondom de klederdracht. Op de zolder van het museum is de Oudheidkamer te vinden. De spulletjes uit grootmoeders tijd zoals kleding en huishoudelijke spulletjes zullen bij menigeen herinneringen oproepen. Er is een aparte vitrine ingericht met het Huis van Oranje als thema. Van het vaak onbekende oude gereedschap wat ten toon wordt gesteld is uitgepuzzeld waar het precies toe diende. Veel oudere mensen zullen zich de bosbessenkam, die vaak stiekem werd gebruikt, nog wel herinneren. 

Het museum is ook in het bezit van maar liefst 132 plakboeken die gemaakt zijn door mevrouw Huisman-Trots. In de periode van 1980 tot 2015 hield zij nauwkeurig bij wat er allemaal in Elspeet gebeurde en plakte ze alle krantenknipsels in. ,,Het zijn heerlijke boeken om door te bladeren,’’ zegt Harm. ,,Ik kijk er vaak in als ik hier als gastheer zit.’’ Wie wil, mag de plakboeken mee naar huis nemen om daar rustig in te kijken. De jaartallen staan erop, dus wie iets uit een bepaald jaar zoekt, kan in dit privé archief naar hartenlust snuffelen. Op de website van het museum is de inhoud van de plakboeken globaal aangegeven. Daar is ook het woordenboek in Elspeets dialect te vinden. Jan: ,,Er worden regelmatig spullen aangeboden, maar vanwege ruimtegebrek zijn we een beetje kieskeuriger geworden, behalve als het om fotomateriaal gaat. We kunnen nog best naoorlogse foto’s gebruiken, zeg maar rond de 50er en 60er jaren.’’

Het museum wordt gerund door het bestuur, waarvan de leden bij toerbeurt aanwezig zijn om de bezoekers desgewenst van informatie te voorzien. Op dit moment is het bestuur naarstig op zoek naar een nieuwe voorzitter, bij voorkeur iemand met enige juridische kennis. Ook kunnen er nog wel enige suppoosten (gastdames of gastheren) bij komen, zodat de huidige acht suppoosten iets vaker vrij kunnen zijn. ,,We redden het nét, maar we zijn wel elke week aan de beurt,’’ zegt Harm. Het museum is geopend van begin april tot eind oktober op woensdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 16.30 uur. De toegangsprijs bedraagt € 3,00, jongeren van 8 tot 16 betalen   € 2,00 en kinderen tot en met 8 jaar mogen gratis naar binnen. Museumkaarthouders krijgen € 0,50 korting uit coulance. Maar Dick heeft nog een tip: ,,We hebben een heel goede samenwerking met het Noord-Veluws Museum in Nunspeet. Wanneer je in Nunspeet dat Museum bezoekt, krijg je een vrijkaartje, waarmee je hier in Elspeet het Historisch Museum kosteloos mag bezichtigen.’’ www.museumelspeet.nl  

Door Ank Herstel
Foto’s Bram van de Biezen