Elk jaar op de avond van de 4e mei zijn we stil. Betekenisvol stil. De avond voordat we onze vrijheid vol overtuiging vieren herdenken we in stilte. We tonen ons respect en dankbaarheid voor de gevallenen in de strijd voor onze vrijheid. Voor de jonge mannen, die ver van huis streden om ons de vrijheid terug te brengen.
Vrijheid. Geen, angst en onderdrukking. Leven in een land waar je vrij bent om te denken, te spreken, te geloven en te dromen. We vinden het zo gewoon. Maar vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Vrijheid is het resultaat van moed, van keuze’s, van offers. En persoonlijke offers zijn ook hier gebracht.
Al vele jaren worden we bij de herdenking op deze plek ondersteund door leden van de scoutinggroep Bram IJzerman. Hij was een moedig verzetsman. Bram stond op toen anderen zwegen. Hij koos niet voor de makkelijkste weg, maar voor de juiste. Als verzetsstrijder zette hij zijn leven op het spel om anderen te helpen, om onrecht tegen te gaan, om onze vrijheid te beschermen, nog vóór die er was. Op 2 maart 1945 werd hij gefusilleerd door de bezetter. De scoutinggroep Nunspeet kreeg de naam Bram IJzermangroep.
Alle aanwezige scouts, graag wil ik mijn grote waardering uitspreken voor jullie grote betrokkenheid, elk jaar opnieuw bij de 4 mei-herdenking.
Vanavond staan we stil. We leggen kransen, we buigen onze hoofden, we luisteren naar stilte. Een stilte die zwaarder weegt dan woorden, omdat ze ons verbindt, over generaties, over overtuigingen en verschillen heen.
Op 4 mei herdenken we de slachtoffers van oorlog en geweld. We herinneren ons de mensen die zijn weggevoerd, die zijn gestorven, die zich verzetten, die zwegen, die leden. We herdenken hen om wie zij waren, en om wat zij ons hebben nagelaten: het besef dat vrijheid kwetsbaar is.
Vandaag leven we in een vrij land. Maar vrijheid is méér dan alleen het recht om te spreken. Vrijheid is ook het vermogen om te luisteren. En juist dat – luisteren, verbinden – lijkt soms moeilijker dan ooit. We leven in een tijd waarin polarisatie groeit. Waarin meningen verharden, groepen tegenover elkaar komen te staan, en wantrouwen sneller groeit dan begrip.
De Tweede Wereldoorlog begon niet plotseling met geweld. Het begon met woorden. Met wantrouwen. Met verdeeldheid. Met polarisatie.
We leven ook nu in een tijd waarin tegenstellingen groter lijken dan ooit. Waarin verschillen ons verdelen in plaats van verrijken. Waarin online en offline gesprekken vaak verharden tot confrontaties. Waarin het vertrouwen – in elkaar, in de samenleving – onder druk staat.
En juist daarom is het zo belangrijk dat we blijven herdenken. Niet alleen om het verleden te eren, maar om het heden te begrijpen. Maar vooral ook om te begrijpen hoe het zo ver kon komen. En om de toekomst beter te maken.
Herdenken is ook een daad van vertrouwen. Vertrouwen dat wij, als samenleving, de lessen blijven doorgeven. Dat wij schouder aan schouder het belang van vrede en vrijheid blijven onderstrepen, iedere dag opnieuw. Dat wij – ieder op zijn of haar eigen plek in de Nunspeetse samenleving – willen waken dat de geschiedenis zich niet zal herhalen.
In een wereld waarin stemmen soms verharden, waarin wantrouwen groeit en verschillen worden uitvergroot, is 4 mei meer dan een moment van stilte. Het is een kans om te kiezen: Voor verbinding. Voor menselijkheid. Voor respect en omzien naar elkaar.
We leven in een tijd van wereldwijde spanning en onzekerheid. Vrede en vrijheid zijn geen vanzelfsprekendheid meer. Maar laten we ons niet laten leiden door angst en onzekerheid, maar juist door vertrouwen en hoop, dat we samen – hand in hand – iedere dag opnieuw werken aan een samenleving waarin vrede, vrijheid, veiligheid, respect en omzien naar elkaar de norm zijn. In een samenleving waar de vrijheid die zo hard bevochten is, blijft bestaan, omdat wij haar samen dragen. Dat onze kinderen vragen blijven stellen, blijven luisteren naar de verhalen en wij onze ogen niet sluiten voor de lessen uit het verleden.
Vanavond herdenken we in stilte. Morgen vieren we vol overtuiging onze vrijheid. En zolang we dat blijven doen, samen blijven herdenken én eensgezind vooruit durven kijken en onze vrijheid vieren, dan is de stilte van vanavond niet leeg, maar vol! Vol herinnering. Vol vertrouwen. Vol hoop.
