‘schaapherder zijn is een manier van leven’

ELSPEET – Goed beschouwd heeft teckel Dirkje op een bepaalde manier de aanzet gegeven naar het huidige beroep van schaapherder Daphne van Zomeren. ,,Ik wilde als klein meisje al naar de kunstacademie, ik vond het altijd al leuk om te kleuren en te knutselen en vanaf het moment dat ik naar de middelbare school ging wist ik het: ik ga naar de kunstacademie,’’ begint ze. 

Daphne maakte haar droom van toen waar, ging naar de Hogeschool voor Kunsten in Utrecht en deed de opleiding grafische vormgeving. Daarna werkte ze tien jaar als grafisch vormgever. Daphne: ,,Als zzp-er werkte ik veel thuis en als kind wilde ik altijd al een hond, maar mijn ouders werkten allebei en vonden het niet verstandig om een hond te nemen. Maar toen ik vanuit huis werkte vond ik dat het goede moment om een hond te zoeken en zo kwam teckel Dirkje in mijn leven. Dirkje had wat uitdagingen nodig en dus ben ik met haar gaan werken en deed onder andere jachttrainingen met haar. Dat vond ik zo ontzettend leuk in een voor mij onbekende wereld, ik kwam weer in aanraking met de natuur en eigenlijk vond ik dat veel fijner dan binnen achter mijn computer zitten.’’ Daphne kwam er achter dat ze het leuk vond om met dieren te werken en van het ene op het andere moment bedacht ze dat het leuk zou zijn als ze bij een schaapskudde zou gaan helpen. ,, Ik kan er geen verklaring voor geven, het kwam zo maar bij me op. Het ging op dat moment slecht in de grafische wereld en ik vind schapen leuk, dus ging ik als vrijwilliger helpen bij het Goois Natuurreservaat. Op zeker moment mocht ik van de herder met één van de honden de hei op, hij liet gewoon de hond bij me achter en zei dat ik het mocht doen,’’ lacht ze. ,,Natuurlijk ging dat in het begin niet makkelijk, maar ik vond het spannend en zo leuk dat ik Jan, mijn eerste Border Collie kocht en zo had ik twee honden. Geheel onverwacht kreeg ik in 2011 een fulltime baan aangeboden als schaapherder in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Van één dag als vrijwilliger ging ik naar vijf dagen werken als schaapherder. Het was een pilot van drie maanden dus ik dacht dat dat wel moest lukken. Toen ben ik met de hele kudde en hond in de duinen afgezet, samen met een aantal flexnetten waar ze ‘s nachts konden verblijven en heb ik het helemaal zelf moeten uitzoeken, maar ik vond het een mooie kans. De pilot van drie maanden liep uit op vijf jaar!’’

Sinds 1 september 2017 werkt Daphne met de kudde van Stichting Schaapskudde Gemeente Nunspeet. Ze maakt lange werkdagen die doorgaans tien uur duren. Op normale dagen loopt  om zes uur de wekker af in haar huis in Vierhouten. ,,Ja het is wel belangrijk om in de buurt te wonen want, zeker met het warme weer, ben ik nog vroeger op en soms in de avond ook nog aan het werk. We leven met de seizoenen mee en zijn op dit moment bezig met de begrazing. Ik ben rond een uur of acht bij de kudde, die staat momenteel in Vierhouten. Sinds anderhalf jaar hebben we kuddebeschermingshonden en die geef ik altijd eerst te eten. Daarna controleer ik de kudde of er iets aan de hand is, of er bijvoorbeeld geen schaap ziek is en als alles goed is dan vertrekken we en gaan we de hei op met 234 schapen, twee kuddebeschermingshonden en twee Border Collies. En dan is het de bedoeling dat we naar plekken gaan waar veel gras staat, zoals het pijpenstrootje. Als de grond dan goed kaal wordt en openbreekt kan er weer hei ontstaan. De Border Collies zorgen er voor dat de kudde met mij mee gaat naar plekken die begraasd moeten worden en de kuddebeschermingshonden houden samen met mij de omgeving in de gaten om te zien of er geen wolf aankomt. De honden zijn er sinds mei vorig jaar en de dag dat ze kwamen zal ik nooit vergeten. Ik realiseerde me dat het werk zoals het vóór die dag was, echt afgelopen was. Het was een beetje een rouwgevoel. Ik wist dat het werk compleet anders zou worden en dat is ook gebleken en dat vond ik best heel erg moeilijk. Niets ten nadele van de honden of de wolven, maar de onbevangenheid als je over de hei loopt, die was er niet meer vanaf dat moment. Daarvoor ook al een beetje, we waren ons er constant van bewust dat er wolven liepen, maar omdat je de hele tijd aan het opletten bent en moeilijk je aandacht kunt verliezen is het af en toe heel inspannend, vooral als je acht uur lang met de schapen op de hei loopt. De honden zitten aan mij vast met een korte lijn en zitten nog in het proces om alles mee te maken met de kudde en op deze wijze te leren hoe we werken en wat we van ze verwachten. Dat gaat steeds beter, we hebben grote stappen gemaakt. Eén ervan mag af en toe los lopen. Uiteindelijk moeten ze allebei los kunnen lopen en hun werk kunnen doen zonder aan mij vast te zitten. Maar je merkt al dat ze graag bij de kudde willen blijven. Het is een heel bijzonder proces om mee te maken en het ontroert me nog steeds dat we op die manier met ze kunnen leven.’’

Het is volgens Daphne een misverstand om te denken dat het heel saai is om als herder de hele dag op de hei te zijn. Ze kijkt veel om zich heen om te zien hoe de begrazing zich ontwikkelt, let scherp op de aanwezigheid van wolven en ziet af en toe een bijzondere vogel. Daarnaast maakt ze zo geheten ‘land art’, dat is kunst van allerlei natuurlijke materialen die ze in het landschap achter laat. ,,En ik moet  constant een lijntje met de honden en de kudde hebben want anders gaan ze ergens heen waar jij niet wilt dat ze heen gaan,’’ lacht ze. Aan het einde van de dag zet ze de schapen op de hei binnen de afrastering, samen met de kuddebeschermingshonden, maar dan is er nog in de schaapskooi van alles te doen zoals het bijhouden van de administratie van de kudde, vrijwilligers inplannen en aansturen, overleg met de gemeente over de begrazing en het organiseren van activiteiten zoals lammetjesmiddag én de website en social media bijhouden. ,,Gelukkig heb ik de hulp van een stuk of vijftien vrijwilligers die me bij voorbeeld helpen met het verplaatsen van de rasters. De tuingroep van Philadelphia werkt ook nog elke week bij ons. Ze onderhouden onder andere het terrein van de schaapskooi. Sinds vorig jaar heb ik een parttime collega, Carolien. Zij is erbij gekomen omdat we met kuddebeschermingshonden zijn gaan werken. Als stichting wilden we hierin een stabiel team dat met de honden zou gaan werken, zodat ze goed functioneren. Normaal gesproken ben ik rond zes uur, half zeven thuis, en gelukkig houdt mijn vriend Marc van koken en maakt hij meestal het eten klaar. Hij is overigens ook schaapherder bij onze collega kudde. Maar in de lammertijd, tussen Kerst en Oud en Nieuw, dan zijn we fulltime bij de schapen. Onze dagen duren dan van vijf uur ‘s morgens tot rond middernacht. Op die dagen wisselen Carolien en ik elkaar zoveel mogelijk af. Samen met Marc die ook vaak bijspringt, stagiaires en vrijwilligers klaren we de klus. Dat is een behoorlijk pittige periode. Schaapherder zijn is eigenlijk een manier van leven.’’ Haar werk is haar hobby, maar Daphne vindt thuis haar rust met spinnen en andere creatieve uitspattingen die meestal met wol te maken hebben. ,,Ik kan me creatief uiten met fotograferen en het werken met wol. Soms ga ik wat langer wandelen met de honden, maar ik doe weinig andere dingen, die eenvoud vind ik juist fijn. En na een hele dag op scherp staan gaat bij mij om tien uur letterlijk en figuurlijk het licht uit.’’ Van grafisch ontwerper naar schaapherder, een groter contrast is nauwelijks denkbaar. Denkt Daphne nog wel eens met weemoed terug aan die tijd achter haar computer? ,,NOOIT, ik ben blij dat dit op mijn pad is gekomen,’’ is het stellige antwoord. www.schaapskudde-elspeterheid.nl en instagram: @schaapskudde.elspeet   

Door Ank Herstel
Foto’s Maarten van de Biezen

24 uur met…

We komen mensen zoals de wijkagent, dominee, verloskundige of huisarts vaak maar korte tijd in ons leven tegen. In deze nieuwe serie willen we niet alleen een aantal openbare beroepen belichten, maar ook de mens achter het beroep. 

Meedoen? Stuur een mail naar redactie@develuwsecourant.nl